آواشناسی و انواع آن
« آواشناسی به عنوان مطالعه علمی آواهای زبان در اورپا از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قـرن بیسـتم مـورد توجـه قـرار گرفـت ،» (صفوی ، کوروش : در آمدی بر زبان شناسی ( ١٣٦٠ )، بنگاه ترجمه و نشر کتاب ، تهران ،ص ٣٩) زبان شناسان مسلمان (عرب و ایرانی ) از قرن هفتم مـیلادی زبـان را بویژه آواهای زبان را مورد مطالعة علمی قرار دادند .شاید اولین اثر مکتوب در این بـاره گفـتار ابوالاسـودالدئلی در هـنگام اعـراب گـذاری قرآن کریم و تعیین مصوتها ی کوتاه آن باشـد ، که به منشی خود گفته بود : «وقتی که در خواندن می بینی دو لبم را بـاز کـردم ، یـک نقطه بالای حرف بگذار ، و اگر لبم را شکستم (پایان کشیدم) پس تو یک نقطه زیر حرف بگذار ، و چنانچه دو لبم را غنچه کردم ، پس تو یک نقطه پیشاپیش حرف قرار ده پـس از ابـو الاسـود الدئلی باید از پژوهشهای ژرف الخلیل بن احمد الفراهیدی نام برد. او زبان شـناس برجسـته قـرن دوم هجری ، و استاد سیبویه شیرازی بود ، و اولین فرهنگ لغت عربی به نام (العیـن ) را تاًلـیف کـرده بـود .« در مقدمـه این کتاب الخلیل به بررسی آواهای عربی و مخارج حروف ، و مختصات هر کدام از آنها پرداخته، و مطالب ارزنده ای را بیان داشته است ».( الفراهـیدی الخلـیل بـن احمـد : کـتاب العیـن ١٩٦٧ج ١ ، انتشارات دار الحریه ، بغداد ،المقدمه) شـاگرد نامور ا لخلیل یعنی سبیویه شیرازی نیز فصلی را در کتاب مشهور خود (الکتاب ) ، به بحث پـیرامون آواهـای عربـی و مخـارج و صفات اصلی و فرعی آن اختصاص داده است . و در جاهای دیگـر کـتابش درباره حروف مطالبی را ذکر کرده است .( سیبویه ، ابوبشر : الکتاب ، (١٤٠٤ هـ .ق ) ، افست نشر حوزه،قم،ج ٢ ، ص ٤) در سد ه چهارم هجری ، ابن جَنی زبان شناس گرانسنگ عربی